CENTUM ANNOS SALIT 2
(honderd jaren sprongen - deel 2)
Het hoofdthema dat beide werkgroepen (Parochiale Werkgroep Zaffelare 1221-2021 en De Nieuwe Ontginning) hanteren voor de feestelijkheden van 800 jaar Zaffelare is 'geschiedenis'. De locale geschiedenis van Zaffelare en omstreken is de specialiteit van De Nieuwe Ontginning, terwijl de Parochiale Werkgroep 1221-2021 zich eerder bezighoudt met evenementen die geïnspireerd zijn op de algemene geschiedenis waar Zaffelare deel van uitmaakt.
Om een beter beeld te geven van wat er, in de loop van de geschiedenis van Zaffelare, zich ook in de wereld afspeelde is het de bedoeling om ook op deze pagina enkele historische feiten op te noemen die van belang waren in de wereldgeschiedenis. Dit vanaf 1621 tot 1721 en telkens op de honderdste verjaardag van ons dorp. Met sprongen van honderd jaar dus. Hopelijk wordt dit voor u, de bezoeker, een leuke reis in de geschiedenis!
In deel 1 van deze rubriek kan u kennis maken met het jaar 1221, 1321, 1421 en 1521.
In het volgende deel 3 met 1821. In het laatste deel met 1921.
Laat niet na ook een kijkje te nemen op 800 jaar Zaffelare door Bert Vervaet, over de geschiedenis van Zaffelare zelf!
1621
De Dertigjarige Oorlog
De Dertigjarige Oorlog (1618–1648) was een grootschalig conflict waar de meeste Europese mogendheden bij betrokken waren. De hoofdoorzaken waren de spanningen tussen katholieke en protestante staten, maar ook geostrategische motieven speelden een belangrijke rol (Franse deelname).
De oorlog woedde voornamelijk in het Heilige Roomse Rijk, de Spaanse Nederlanden, Noord-Spanje en Noord-Italië met gevechten in Afrika en het Amerikaanse continent. Ook waren er zeeslagen op de Middellandse Zee en in de Golf van Biskaje. Door de sterke geografische spreiding van de grootschalige vijandelijkheden kan men spreken van het eerste langdurige wereldomspannende conflict of een wereldoorlog.
Het conflict begon toen de katholieke staten Spanje en Oostenrijk de protestante staten in het noorden van het Heilige Roomse Rijk veroverden (Boheems-Paltse en Noord-Duitse/Deense fase). Zweden maakte dit ongedaan (Zweedse fase). Frankrijk greep actief in (Franse fase) om Spanje en Oostenrijk te verzwakken, wat ruimschoots lukte (Spaanse en eindfase). De Vrede van Westfalen maakte een einde aan de oorlog. De vrede zou echter maar kort zijn en al snel volgden andere conflicten die zouden leiden tot de Tachtigjarige Oorlog (23 mei 1568 - 1648).
Zeeuwse handelsschepen van de West-Indische Compagnie (WIC)
Wampanoag krijger uit
de 17e eeuw
“The First Thanksgiving-1621”
door Falmouth Artist Karen Rinaldo
The Wicks House Gallery
Jean de la Fontaine
Keizer Ferdinand II, die de oorlog uitlokte die 30% van de Duitstaligen het leven kostte
Gruwelen van de Dertigjarige Oorlog
Verdere gebeurtenissen wereldwijd in 1621...
Nederland: De West-Indische Compagnie of WIC wordt opgericht door de Staten-Generaal. De West-Indische Compagnie was een Nederlandse handelsvereniging die in de 17e en 18e eeuw het staatsmonopolie bezat op handel en scheepvaart op Amerika en West-Afrika, ten zuiden van de Kreeftskeerkring.
(Meer over de WIC kan u hier ontdekken!)
Heden in de Indonesische provincie Zuid-Molukken, toen eigendom van Nederland: Genocide op Banda.
Heel lang zijn de Banda eilanden het enige productiegebied van nootmuskaat en foelie ter wereld. Nootmuskaat is een van de belangrijkste en duurste specerijen in de 17e eeuw.
De Bandanezen handelen met de Engelsen, Portugezen en Nederlanders. De VOC (Vereenigde Oostindische Companie 1602-1800) probeert, zonder succes, het monopolie te krijgen over de handel in nootmuskaat. De Bandanezen laten zich niet de wet voorschrijven. De VOC besluit er in 1609 eenzijdig een vesting te bouwen. Vervolgens vermoorden de Bandanezen enkele Nederlanders. Het begin van een periode vol oorlog. Gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen (de hoogste man van de compagnie in Oost-Indië) organiseert in 1621 een strafexpeditie naar Banda. Op die manier wil hij het monopolie op de handel in nootmuskaat en foelie voor de VOC in handen krijgen. Van de 15.000 bewoners zijn er nog maar 1.000 over. De rest is gedood, gevlucht of in slavernij afgevoerd naar Batavia. Allemaal om het monopolie op nootmuskaat voor de compagnie veilig te stellen.
Noord-Amerika, Falmouth: In 1621 deelden de kolonisten van Plymouth en de inheemse Amerikanen van Wampanoag een oogstfeest in de herfst dat tegenwoordig wordt erkend als een van de eerste Thanksgiving-vieringen in de koloniën. Meer dan twee eeuwen lang werden de dagen van dankzegging gevierd door individuele kolonies en staten.
De Wampanoag, ook weergegeven als Wôpanâak, is een Indiaans volk. Ze waren een losse confederatie van verschillende stammen in de 17e eeuw, maar tegenwoordig omvatten de Wampanoag-mensen vijf officieel erkende stammen.
Frankrijk: 8 juli 1621. Jean de la Fontaine, dichter en fabelverteller wordt geboren te Château-Thierry in de Champagnestreek. Hij was een classicistische Franse schrijver en dichter, vooral bekend om zijn fabels.
Een van zijn bekendste fabels is "la cigale et la fourmi"
(de krekel en de mier) waarin een kunstzinnige krekel de hele zomer een werkende mier vermaakt met zijn gezang, waarna de mier te beroerd is om de zanger hiervoor te belonen. Hoewel La Fontaine met dit verhaal op een ironische manier de geringe waardering voor kunstenaars wilde aanklagen, werd het verhaal in later tijden meestal gebruikt als illustratie van het idee "wie niet werkt, zal ook niet eten".
Hij stierf in Parijs en werd begraven op de Cimetière des Innocents. Zijn grafsteen echter, staat op de begraafplaats Père Lachaise in Parijs.
(Meer over Jean de la Fontaine).
het graf van Jean de la Fontaine
en Molière
De krekel en de mier door Jean de la Fontaine
De krekel sjirpte dag en nacht, zo lang het zomer was,
Wijl buurvrouw mier bedrijvig op en neer kroop door ’t gras
“Ik vrolijk je wat op,” zei hij. “Kom, luister naar mijn lied.”
Zij schudde nijdig met haar kop: “Een mier die luiert niet!”
Toen na een tijd de vrieswind kwam, hield onze krekel op.
Geen larfje of geen sprietje meer: droef schudde hij zijn kop.
Doorkoud en hongerig kroop hij naar ’t warme mierennest.
“Ach, juffrouw mier, geef alsjeblieft wat eten voor de rest
Van deze barre winter. Ik betaal met rente terug,
Nog vóór augustus, krekelwoord en zweren doe ‘k niet vlug!”
“Je weet dat ik aan niemand leen,”
Zei buurvrouw mier toen heel gemeen.
“Wat deed je toen de zon nog straalde
En ik mijn voorraad binnenhaalde?”
“Ik zong voor jou,” zei zacht de krekel.
“Daaraan heb ik als mier een hekel!
Toen zong je en nu ben je arm.
Dus dans nu maar, dan krijg je ’t warm!”
De krekel en de mier
Een leeftijdsgenoot en collega was Molière (geboren als Jean-Baptiste Poquelin) (Parijs, 15 januari 1622 - aldaar, 17 februari 1673) was een Frans toneelschrijver en acteur die bekendheid verwierf met zijn satirische komedies. Zijn bekendste werken zijn Dom Juan, Tartuffe en L'Avare
(De Vrek). (Meer over Molière vindt u hier...)
1721
De Vrede van Nystad
Zweden: 30 augustus 1721. De Vrede van Nystad maakt een einde aan de Grote Noordse Oorlog. Rusland krijgt hierbij Lijfland, Estland, Ingermanland en het Karelische gebied rond Vyborg in handen. Zweden verliest ook bijna al zijn bezittingen in Duitsland en houdt op een Europese grote mogendheid te zijn.
De Grote Noordse Oorlog (1700-1721) was een oorlog waarin de zogenaamde Noordelijke Alliantie (bestaande uit Rusland, Denemarken-Noorwegen, Polen-Litouwen en Saksen) vocht tegen Zweden om de macht in de Oostzee. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden streed kortstondig aan Zweedse zijde.
De oorlog was een nederlaag voor Zweden, terwijl Rusland als de nieuwe grootmacht in de Oostzee gold en een nieuwe belangrijke speler in de Europese politiek werd.
De rol van Zweden werd veel bescheidener dan tevoren.
De oorzaak van de Grote Noordse Oorlog werd bepaald door vele factoren en de oorsprong van het conflict is te herleiden tot het begin van de 17e eeuw. In de vele oorlogen tegen het Koninkrijk Denemarken, Polen-Litouwen en het Russische Rijk tot 1660 had Zweden de oppermacht in het Oostzeegebied verkregen. Zweden had met de Vrede van Stolbovo (1617) het tsarenrijk de toegang tot de Oostzee ontnomen en bij Denemarken volledige soevereiniteit over de Sont afgedwongen, met de Vrede van Oliva (1660). In de daaropvolgende jaren werd Zweden in zijn buitenlandbeleid gesteund door Frankrijk en zou daarom zijn verworvenheden behouden. (Meer hierover vindt u hier)
De Zweedse overwinning bij Narva in 1700, door Gustaf Cederström, 1910
Ondertekening van het Verdrag van Nystad
Iran, Moskee ruïne in Tauris (Tabriz), 1841
Peter de Grote
Gebeurtenissen in 1721...
Iran: 9 april 1721. De Perzische stad Tauris wordt door een aardbeving verwoest; ca. 250.000 doden.
Tabriz, in de Oudheid Tauris genoemd, is de op drie na grootste stad van Iran en tevens de hoofdstad van de provincie Āz̄arbāyjān-e Sharqī, gelegen in het uiterste noordwesten van het land. De stad heeft een lange geschiedenis als knooppunt in de Zijderoute en de diverse rijken van de Perzen, Arabieren, Turken en Mongolen hebben er hun bouwwerken achtergelaten. De stad ligt op een hoogte van circa 1400 meter aan de rivier de Adji Tsjay, niet ver van het vulkanische Sahand-massief, in een streek die zeer gevoelig is voor aardbevingen.
Rusland: 2 november 1721. De Russische tsaar Peter de Grote neemt de titel "keizer van Rusland" aan.
Peter I Aleksejevitsj Romanov (Moskou, 9 juni 1672 – Sint-Petersburg, 8 februari 1725), bijgenaamd Peter de Grote was van 1682 tot zijn dood in 1725 tsaar van Rusland.
Peter was de eerste Russische tsaar die buiten de grenzen van zijn rijk reisde. Hij zorgde vervolgens voor de modernisering van het uitgestrekte rijk en bevorderde vooral de wetenschap. Met de stichting van Sint-Petersburg richtte het land zich meer op West-Europa. In 1721 veranderde hij het tsaardom Rusland in het Russische Rijk, verkreeg de bijnaam De Grote (niet enkel omwille van zijn lengte, naar verschillende bronnen, tussen de 201 cm en 215 cm), maar vergat een opvolger te benoemen.
Peter hervormde het leger, de Kerk, handel, nijverheid, onderwijs en volksgezondheid en versterkte Rusland tot een Europese grootmacht. Hij was misschien liever admiraal geweest dan tsaar. Hij hield niet van toneel of muziek, maar was een groot liefhebber van zeilen en schepen. Hij ging iedere dag naar de scheepswerf; in de winter ging hij ijszeilen.
(Meer over deze boeiende, maar ook wrede tsaar, vindt u hier)
of
een ander mooie site over
'Het Nederlands van Peter de Grote' kan u hier ontdekken!
Abraham Storck: Oefengevecht van de Nederlandse vloot ter ere van Peter,
1 september 1697
Wonderbaarlijke Voyage 1721 --- 1722
In 1721 vertrekt Gentenaar Michael vanuit de haven van Oostende op handelsmissie naar Oost-Indië.
In zijn reisdagboek neemt hij je mee op een allesbehalve evidente expeditie. Hij ontdekt er de wonderlijke maar ook soms wrede aspecten van de natuur en het leven op zee. De uiteindelijke bestemming, de Indische havenstad Surat, wordt een kennismaking met een smetkroes van culturen, geuren, kruiden en exotische producten...
De Wonderlijke Voyage is een nieuwe belevingstentoonstelling georganiseerd door Historische Huizen Gent en loopt van 22 oktober 2021 tot en met 6 maart 2022.
(Meer info op de website van Historische Huizen Gent)
Een streepje muziek...
Op 24 maart draagt Johann Sebastian Bach de Zes concerten met meerdere instrumenten op aan de markgraaf van Brandenburg.
Tomaso Albinoni schrijft zijn 6 Sonatas & 6 Baletti, Opus 8.
Pietro Locatelli componeert zijn 12 concerti grossi, Opus 1.
Georg Philipp Telemann schrijft de opera's
Der gedultige Socrates en Die siegende Großmuth
Johann Sebastian Bach
Tamaso Albinoni
Pietro Locatelli
Georg Philipp Telemann
Gefascineerd door klassiek?
Op 27 november organiseert de Landelijke Gilde Zaffelare in samenwerking met Parochiale Werkgroep 1221-2021 en Cultuur Zaffelare (CuZa)
'Festivo - 800', een feestelijk concert naar aanleiding van 800 jaar Zaffelare met het Jeugdorkest Forza Muzica & Arte Musicale vzw (Gent) o.l.v. dirigent dhr. Steve De Veirman. Dit in de O.L.-Vrouw & St.-Petruskerk te Zaffelare (Lochristi) - Jammer genoeg afgelast wegens corona
Op 12 februari organiseert Parochiale Werkgroep Zaffelare 1221-2021 in samenwerking met Cultuur Zaffelare (CuZa) Ralph Rousseau in concert met in het voorprogramma Lidewei Philips. Dit in de Cultuurzaal van het nieuwe Uyttenhove. (Voor meer info, klik hier!)
Jammer genoeg eveneens afgelast wegens corona
