CENTUM ANNOS SALIT
(honderd jaren sprongen)
Het hoofdthema dat beide werkgroepen (Parochiale Werkgroep Zaffelare 1221-2021 en De Nieuwe Ontginning) hanteren voor de feestelijkheden van 800 jaar Zaffelare is 'geschiedenis'. De locale geschiedenis van Zaffelare en omstreken is de specialiteit van De Nieuwe Ontginning, terwijl de Parochiale Werkgroep 1221-2021 zich eerder bezighoudt met evenementen die geïnspireerd zijn op de algemene geschiedenis waar Zaffelare deel van uitmaakt.
Om een beter beeld te geven van wat er, in de loop van de geschiedenis van Zaffelare, zich ook in de wereld afspeelde is het de bedoeling om op deze pagina enkele historische feiten op te noemen die van belang waren in de wereldgeschiedenis. Dit vanaf het ontstaan van Zaffelare in 1221 tot 1521 en telkens op de honderdste verjaardag van ons dorp. Met sprongen van honderd jaar dus. Hopelijk wordt dit voor u, de bezoeker, een leuke reis in de geschiedenis!
Via deze link komt u bij deel 2 van deze rubriek en maakt u kennis met het jaar 1621 en 1721.
Wilt u naar deel 3 voor het jaar 1821of rechtstreeks naar deel 4, 1921? Klik op de links!
Laat niet na ook een kijkje te nemen op 800 jaar Zaffelare door Bert Vervaet, over de geschiedenis van Zaffelare zelf!
1221
Vijfde Kruistocht (1213-1221)
De Vijfde Kruistocht (1213-1221) was een poging om Jeruzalem en de rest van het Heilige Land te heroveren door eerst het machtige Egypte van de Ajjoebiden te veroveren.
Paus Innocentius III en zijn opvolger paus Honorius III organiseerden kruisvaarderslegers onder leiding van koning Andreas II van Hongarije en hertog Leopold VI van Oostenrijk, en een aanval richting Jeruzalem liet uiteindelijk de stad achter in de handen van de moslims. Later in 1218 deed een Duits leger onder leiding van Olivier van Keulen, waaronder contingenten Hollandse, Vlaamse en Friese soldaten, ten dele onder leiding van graaf Willem I van Holland, mee met de kruistocht. Om Damietta in Egypte aan te vallen, werden ze bondgenoten van het Seltsjoekse sultanaat Rûm in Anatolië, die de Ajjoebieden aanviel in Syrië in een poging om te beletten dat de kruisvaarders op twee fronten moesten vechten.
Nadat de haven van Damietta was bezet, marcheerden de kruisvaarders zuidwaarts naar Caïro in juli 1221, maar gingen terug nadat hun slinkende voorraad geleid had tot een gedwongen terugtocht. Een nachtelijke aanval onder leiding van sultan Al-Kamil resulteerde in een groot verlies aan de kant van de kruisvaarders, en uiteindelijk moest het leger zich overgeven. Al-Kamil ging akkoord met een acht jaar durend vrede met Europa. (Meer zie bron: Wikipedia.org)
Slag om Damietta in Egypte in 1218-1219, tijdens de vijfde kruistocht (1217-1221) door Guillaume de Tyr, 1337.
Paus Innocentius III
Mayapan
Mongoolse belegeringstechnieken in 1221
Keizer Go-Toba, leider van de Jōkyū-oorlog
Verdere gebeurtenissen wereldwijd in 1221...
Perzië (Iran): De Mongolen veroveren vele Perzische steden, zoals Nisjapoer, Merv, Herat en Balch, en vermoorden daarbij miljoenen burgers.
Mexico: De Maya's komen in opstand tegen de Tolteken van Chichen Itza. Ze bouwen een nieuwe gezamenlijke hoofdstad, Mayapan.
Kioto Japan: De Jōkyū-oorlog, ook bekend als de Jōkyū-verstoring, was een oorlog die in 1221 werd uitgevochten tussen de legers van de voormalige keizer Go-Toba en het Kamakura-shogunaat. Reden van de oorlog was dat Go-Toba probeerde het shogunaat omver te werpen en zo de macht van de keizerlijke familie te herstellen. De grootste slag van de oorlog was de Slag om Uji.
Rusland: Stichting van Nizjni Novgorod. De stad is gesticht in 1221 en de naam betekent letterlijk lage nieuwe stad, onder verwijzing naar de oudere stad Novgorod (= nieuwe stad).
De stad ligt op de plaats waar de rivieren Oka en Wolga samenkomen en werd aangelegd als belangrijk bolwerk ter bescherming van de landsgrens.
(Meer zie bron: Wikipedia.org)
1321
Enkele gebeurtenissen wereldwijd...
Nederland: 26 juni - Eerstesteenlegging van de Domtoren te Utrecht.
De Dom van Utrecht (Historisch Sint-Maartenskathedraal) is een markante gotische kerk in het midden van de Nederlandse stad Utrecht. De kerk werd vanaf 1254 gebouwd als voortzetting van de romaanse kathedraal van het rooms-katholieke bisdom Utrecht en was gewijd aan Sint-Maarten. Sinds 1580 is de kerk protestants. De 112,32 meter hoge Domtoren is de hoogste kerktoren van Nederland en het hoogste gebouw van Utrecht.
Italië: De Universiteit van Florence wordt gesticht.
De Universiteit van Florence (Italiaans: Università degli Studi Di Firenze) is een van de grootste en oudste universiteiten in Italië. Zij bestaat uit twaalf faculteiten en heeft ongeveer 60.000 ingeschreven studenten.
Frankrijk, regio Occitanië: In Villerouge-Termenès wordt Guillaume Bélibaste verbrand, vermoedelijk de laatste kathaar die dit lot ondergaat.
De katharen (van het Grieks: καθαροί, katharoi, "de zuiveren") of Albigenzen waren een religieuze beweging die tijdens de 12e en 13e eeuw een grote aanhang kende in de westelijke Languedoc. Ze lieten zich inspireren door het leven van Jezus Christus, maar hun mystieke en dualistische interpretatie van de Bijbelverhalen week ver af van die van de Rooms-Katholieke Kerk.
(Meer zie bron: Wikipedia.org)
Domtoren Utrecht
Universiteit Florence
Universiteit van Florence
Katharen op de brandstapel
1421
De belegering van Orléans door de Fransen met Jeanne d'Arc
Jeanne d'Arc
De Honderdjarige Oorlog
De Honderdjarige Oorlog bestond uit een reeks oorlogen, gevoerd van 1337 tot 1453, door het huis Valois en het huis Plantagenet, ook bekend als het huis Anjou, om de Franse troon, die vacant was door het uitsterven van het huis Capet, de eerste lijn van Franse koningen. Het Huis Valois maakte aanspraak op de titel van koning van Frankrijk, terwijl de Plantagenets aanspraak maakten op zowel de troon van Frankrijk als de troon van Engeland.
Het conflict duurde 116 jaar, onderbroken door verscheidene periodes van vrede, voordat het uiteindelijk eindigde door het verdrijven van de Plantagenets uit Frankrijk (behalve uit Calais). Het resultaat was een overwinning voor het huis Valois. De oorlog had de Valois wel bijna geruïneerd, terwijl de Plantagenets zichzelf hadden verrijkt door plundering. Frankrijk leed sterk onder de oorlog omdat het grootste gedeelte van het conflict plaatsvond op Frans grondgebied.
Eén van de belangrijkste en meest opmerkelijke figuren binnen dit conflict was Jeanne d'Arc, ook wel genaamd 'la pucelle d'Orléans'.
(Meer zie bron: Wikipedia.org)
Enkele gebeurtenissen wereldwijd...
China: 2 februari 1421 - De Verboden Stad wordt als machtscentrum van de keizer van China ingewijd.
De Verboden Stad was de plaats van waaruit de Chinese keizers van de Ming- en de Qing-dynastie hun rijk bestuurden. De in de Chinese hoofdstad Peking (Beijing) gelegen stad werd gebouwd en voltooid onder de keizer Yongle, in 1422.
Nederland: 13 april 1421 - Bij de Stadsbrand van Amsterdam gaat naar schatting 1/3 van de stad verloren.
De stadsbrand van 1421 behoort, met de stadsbrand van 1452, tot de grootste branden die Amsterdam hebben geteisterd.
In de eerste eeuwen van Amsterdam waren de meeste huizen van hout. Baksteen was kostbaar, alleen grote gebouwen zoals kerken waren uit steen opgetrokken. Daarom kon een kleine brand gauw tot een grote brand uitgroeien. Hele stadswijken gingen in vlammen op en de bewoners waren (nagenoeg) machteloos met de beperkte middelen die hen ten dienste stonden.
China 1421: Zheng He vertrekt op zijn laatste en grootste ontdekkingsreis vanuit China, waarin het grootste deel van de landen ronde de Indische Oceaan bezocht wordt.
Zheng He (ca 1371 – ca 1435) was een Hui eunuch-admiraal die leefde tijdens de Chinese Mingdynastie onder de Yongle keizer. In 1405 leidde Zheng He een armada van 62 jonken en meer dan 100 kleinere scheepjes, met in totaal ongeveer 28.000 bemanningsleden, naar de "Westelijke zeeën". Volgens een controversiële theorie van Gavin Menzies rondden de Chinese jonken niet alleen Kaap de Goede Hoop, maar bereikten ze ook Amerika - zeventig jaar voor Columbus - en voeren ze rond de wereld - één eeuw voor Magellaan. Ook zouden ze Antarctica en Australië ontdekt hebben. Zijn theorieën worden echter door de meeste historici verworpen. Meer algemeen wordt aangenomen dat Zhengs reizen zich uitstrekten over de landen rond de Indische Oceaan en in Oost-Azië. (Meer over Zheng He).
Oostenrijk: Albrecht V van Oostenrijk beveelt dat de Joden Wenen en andere steden in zijn hertogdom moeten verlaten. Albrechts deelname aan de kruistochten tegen de hussieten betekende dat Oostenrijk een doelwit werd voor invallen vanuit Bohemen. Omdat de joden ervan verdacht werden de hussieten te steunen kwam het in 1420 en 1421 tot een grootschalige jodenvervolging, die door Albrecht werd ondersteund. In het hele hertogdom werden joden gevangengenomen en verbannen, waarbij hun vermogen werd geconfisqueerd. In Wenen werden enkele honderden joden in het bijzijn van de hertog levend verbrand. (Meer erover hier).
De Verboden Stad (Beijing, China)
Tweede grote stadsbrand in 1452, Boëtius Adamsz Bolswert (ca. 1580-1633), Antwerpen 1639, Collectie Rijksmuseum
Admiraal Zheng He
Vergelijking tussen een van de galjoenen waarmee Columbus naar Amerika voer en een galjoen van het grote Chinese keizerrijk ten tijde van Zheng He.
Zelfde periode!
1521
Maarten Luther
rond 1522
Twee bladzijden uit de "95 stellingen" (uit Luthers Disputatio pro declaratione virtutis indulgentiarum, 1522)
Enkele gebeurtenissen wereldwijd...
Filipijnen: 7 april 1521, Ferdinand Magellaan komt met drie schepen aan op Cebu en ontdekt daarmee de Filipijnen. Ferdinand Magellaan of Fernão de Magalhães (Sabrosa,lente 1480 - Mactan, 27 april 1521) was een Portugese ontdekkingsreiziger, die in Spaanse dienst de eerste zeilreis rond de wereld leidde.
(Meer over hem kan u hier lezen).
Op 27 april 1521 sneuvelt Ferdinand Magellaan op het strand van Mactan in een conflict met de plaatselijke hoofdman Lapu-Lapu. Als de 49 schepelingen op de talrijke inheemse bewoners schieten, bestormt een leger van meer dan 1050 krijgers het schip en steken Magellaan neer met hun werpspiesen. De overlevenden van de vloot zetten koers naar de Molukken. De bemanningsleden besluit de Concepción te verbranden omdat zij te weinig manschappen hebben om drie schepen te bemannen.
Antwerpen: 1 tot 21 juni - De schilders Albrecht Dürer uit Neurenberg en Lucas van Leyden ontmoeten elkaar in Antwerpen. Ze wisselen prenten uit en Dürer schildert een portret van zijn Leidse collega.
Albrecht Dürer (Neurenberg, 21 mei 1471 - aldaar, 6 april 1528) was een Duits kunstschilder, tekenaar, maker van houtsneden en kopergravures, kunsttheoreticus en humanist uit de Noordelijke renaissance. De opkomst van de prentdrukkunst, die parallel loopt aan de ontwikkeling van de boekdrukkunst, maakt van Albrecht Dürer de populairste en invloedrijkste Noord-Europese kunstenaar uit deze periode. Zijn atelier specialiseerde zich in druktechnieken. Met name de kopergravure maakte een grote oplage mogelijk.
Lucas van Leyden (Leiden, mei of begin juni 1494 - aldaar, tussen mei en begin augustus 1533) was een Noord-Nederlands schilder, tekenaar, (koper)graveur, etser en maker van houtsneden. Hij wordt gerekend tot de grootste graveurs uit de kunstgeschiedenis en tot de pioniers van de renaissance in de Noordelijke Nederlanden.
Beeld van Cuauhtemoc te El Zócalo, Mexico-Stad.
De marteling van Cuauhtémoc
(1892), Leandro Izaguirre, Museo Nacional de Arte
Op 3 januari 1521 wordt Maarten Luther door de Paus geëxcommuniceerd.
Maarten Luther (Duits: Martin Luther) (Eisleben, 10 november 1483 – aldaar, 18 februari 1546) was een Duits protestantse theoloog en reformator. Begonnen als augustijner broeder (1506) die het sacrament van de priesterwijding ontvangen had (1507), ontwikkelde hij zich na zijn benoeming in 1508 tot hoogleraar in de moraaltheologie aan de Universiteit van Wittenberg tot de leidende persoonlijkheid van de Reformatie in het Duitse Rijk. Het in een brief aan aartsbisschop Albrecht van Brandenburg opstellen van zijn academische stellingen tegen de handel in aflaten, op 31 oktober 1517, is het symbolische begin van het protestantisme. In 1522 werd Luther door paus Leo X geëxcommuniceerd.
In de Nederlanden wordt op 8 mei 1521 een verbod uitgevaardigd van het uitgeven, het verkopen en het kopen van boeken van Maarten Luther, en van boeken waarin kerk, paus of vorst worden beledigd.
Op 25 mei 1521 wordt Maarten Luther, augustijner monnik, moraaltheoloog en in de rijksban geslagen (Edict van Worms).
In juli van datzelfde jaar vindt in Gent een openbare boekverbranding plaats van lutherse geschriften.
(Meer over Maarten Luther vindt u hier!)
Ferdinand Magellaan
Een karveel, het type schip dat de Concepción was.
Portret van Lucas van Leyden door Albrecht Dürer, 1521
Albrecht Dürer, zelfportret op 28 jarige leeftijd, 1500.
Nog enkele gebeurtenissen wereldwijd...
Mexico: 13 augustus 1521. Cuauhtemoc, de laatste Azteekse keizer geeft zich over aan de Spanjaarden.
Cuauhtemoc, (1502 - Hueyimollan, 26 februari 1525) was de laatste Azteekse leider. De naam Cuauhtemoc betekent "neergedaalde adelaar".
Op 13 augustus 1521 (volgens de Spanjaarden na een mislukte vluchtpoging) gaf hij zich over aan Hernán Cortés. Nadat hij zich had overgegeven werd hij gemarteld door de Spanjaarden, die informatie over Azteekse goudschatten wilden hebben. Later nam Cortés hem mee op zijn tocht naar Honduras. Op 26 februari 1525 werd hij in Hueyimollan, ver buiten Azteeks gebied, opgehangen.
Cuauhtemoc wordt tegenwoordig in Mexico beschouwd als een held. Cuauhtémoc is in Mexico een veel voorkomende voornaam. In Ixcateopan in de deelstaat Guerrero is een graf waar Cuauhtemoc vermoedelijk in begraven ligt.
Italië: Start Italiaanse Oorlog (1521-1526).Deze was was echter slechts een van de Italiaanse Oorlogen. Frans I van Frankrijk en de republiek Venetië stonden tegenover keizer Karel V, Hendrik VIII van Engeland en de Kerkelijke Staat. Het conflict ontstond uit onvrede over de verkiezing van Karel V als keizer in 1519–20 en omdat paus Leo X met Karel tegen Maarten Luther streed. Hoewel het huis Habsburg en het huis Valois in eerdere conflicten van de Italiaanse oorlogen al tegenover elkaar hadden gestaan, werd de controverse met de verkiezing van Karel V tot keizer op scherp gezet en zou het tot in de 18e eeuw een grote rol spelen in de Europese politiek.
(Meer erover hier!)
De Slag bij Pavia door een onbekende Vlaamse schilder.